Tắp vào bờ biển sau khi đã lênh đênh trong đại dương có khi đến 100 năm, long diên hương được tranh mua với giá vàng. Chất bả của cá cá nhà táng (thộc họ cá voi)voi đó tạo nên sức quyến rũ cho các loại nước hoa.
Tại Pháp có một người chuyên thu mua long diên hương, chất liệu bí ẩn do cá voi thải ra, đó là Jean-Pierre Petitdidier. Ông thường nhận được những cú điện thoại từ khắp nơi trên thế giới của những kẻ vô danh cho biết rằng đã thu vớt được một mẫu vật lạ lùng. Giá mua có thể dao động từ 1.500 euro đến 6.800 euro mỗi ký tùy theo chất lượng. Khi bán lại cho các hãng nước hoa, ông kêu giá 9.000 euro đến 15.000 euro. Loại đắt giá nhất là long diên hương trắng, còn gọi là long diên hương hóa thạch : đó là loại trôi nổi dưới biển lâu năm nhất. Bởi vì long diên hương chỉ đạt chất lượng cao sau khi đã du hành vài chục năm trong các đại dương.
Vào đầu thập niên 80, thị trường mỗi năm cung cấp 600kg long diên hương, nhưng hiện nay chưa đến 100kg. Thật vậy, chỉ có những hãng nước hoa lớn là còn sử dụng long diên hương, chủ yếu trong các loại nước hoa lâu đời còn được sản xuất. “Thật kỳ quặc nếu còn dùng long diên hương cho các hiệu nước hoa mới, bởi vì đó là một chất liệu đắt tiền và số lượng cung cấp lại không đủ đối với mức sản xuất nước hoa hiện nay” - chuyên gia Jean-Paul Guerlain giải thích.
Chất liệu nhẹ hơn nước có dạng đá bọt đó mang màu sắc từ nâu sang trắng cho biết tuổi của nó và vẫn còn giữ một phần bí ẩn. Từ thế kỷ 11 nó đã kích động trí tưởng tượng của con người. Triết gia và bác sĩ Ả Rập Avicenne (980-1037) nói đến một nguồn suối ngầm dưới biển tạo ra long diên hương. Trong truyện “Ngàn lẻ một đêm”, Sinbad kể về một hòn đảo mà trên đó có một con suối phun ra long diên hương và chảy ra biển, rồi chất này bị các quái vật ở đáy sâu nuốt đi. Đến thế kỷ sau, các nhà bác học Trung Hoa lại đưa ra ý kiến dưới ngòi bút của Tchou Tchoufei : “Trong vùng biển phía tây Tashi có rất nhiều rồng sinh sống. Khi một con rồng nằm ngủ trên ghềnh đá, nước bọt của nó nôi tr6nmặt nước, két tụ lại và cứng dần. Các ngư dân vớt chúng như một chất quý giá”. Long diên hương còn là nấm, phân chim khổng lồ sống trên một hòn đảo hoang, tinh dịch của cá voi... Đến thế kỷ 17, người ta tính ra được 18 ý kiến về nguồn gốc của long diên hương. Một thế kỷ sau, nó được dứt khoát gắn cho loài cá voi.
Nhưng chất liệu mang nhiều đặc tính y học, mùi hương và cường dương đó vẫn chưa bộc lộ ra hết bí ẩn về sự hình thành của nó trong ruột cá voi. Đa số các nhà khoa học cho rằng đấy là một loại sạn ở trong ruột mà cá voi sản sinh ra để làm lên sẹo các vết thương trong ống tiêu hóa do nuốt loài mực có mỏ nhọn. Sau đó cá voi thải long diên hương ra ngoài, hoặc nó thoát ra biển khi cá voi chết đi và phân rã.
Mỗi nhà sản xuất nước hoa sử dụng đến một đặc tính và mùi hương khác nhau của long diên hương. Người thì cần đến khả năng giữ mùi, người lại thích ngay chính mùi hương của nó. Chất thơm chủ yếu của long diên hương là dihydro-γ-ionone, chất không thơm là ambréine. Nó rắn lại ở nhiệt độ bình thường, tan trong rượu éthanol và tạo ra trên da một lớp màng mỏng có thể giữ lại những chất thơm dễ bay hơi.
Nhưng dù ý muốn của các nhà sản xuất như thế nào, việc điều chế long diên hương vẫn luôn như nhau. Do giá cả của nó quá đắt nên không thể bỏ sót một mẩu nhỏ nào. Trước tiên người ta tán nó thành bột, sau đó hòa tan trong cồn 960 với liều lượng 40g/lít. Như thế người ta có được một dung dịch 5% long diên hương. Kế đó nó được đặt trên máy lắc trong 18 tháng liên tục để cuối cùng sẽ tham gia vào thành phần 250 chất liệu khác trong quá trình tạo ra một loại nước hoa.
Nhu cầu hàng năm của hãng Rochas là 20kg long diên hương, vì thế người ta cần giảm thiểu thời gian lắc dung dịch. Hiện thời người ta đang nghiên cứu để giảm bớt thời gian này còn 1/5 bằng cách oxy hóa, tăng nhiệt độ và vận tốc lắc. Việc nghiên cứu được áp dụng trên đủ loại long diên hương, nâu, vàng hay trắng. Kết quả cuối cùng chưa được công bố vì đó là bí mật công nghiệp.
Tuy nhiên vẫn còn một câu hỏi : liệu thị trường này sẽ còn tồn tại bao lâu ? Hiện nay nó đang bị áp lực của việc giảm giá thành cùng những chiến dịch bảo vệ cá voi. Người ta quên rằng việc sử dụng long diên hương không gây nguy hại cho cá voi - long diên hương lấy từ một con cá voi chết sẽ không có giá trị vì chưa đủ thời gian trôi nổi trong đại dương. Sự sống còn của thị trường này dựa trên tuổi thọ của những loại nước hoa còn sử dụng đến chất liệu này. Đó là một lợi thế quan trọng. Nên biết rằng loại nước hoa Mitsuko của hãng Guerlain bắt đầu sản xuất từ năm 1919 vẫn còn được ưa chuộng sau gần 1 thế kỷ : thời gian để một khối long diên hương đạt được chất lượng tối ưu từ nước biển và ánh sáng.
theo Science & Vie